Οι αναμνήσεις έχουν σημασία

Μαρία Καραμάνου

Αφού υπάρχει ΦΡΟΝΤΙΔΑ υπάρχει ΕΛΠΙΔΑ

Η νόσος του Αλτσχάιμερ είναι μια προοδευτική νευρολογική διαταραχή που προκαλεί τη συρρίκνωση του εγκεφάλου δηλαδή, ατροφία και τον θάνατο των εγκεφαλικών κυττάρων. Αδιαμφισβήτητα, είναι η πιο κοινή αιτία άνοιας αφού σύμπτωμα της είναι η συνεχής μείωση της σκέψης, της συμπεριφοράς και των κοινωνικών δεξιοτήτων που επηρεάζει την ικανότητα του ατόμου να λειτουργεί ανεξάρτητα.

Οι επιστήμονες συνεχίζουν να αποκαλύπτουν τις περίπλοκες εγκεφαλικές αλλαγές που σχετίζονται με τη νόσο του Αλτσχάιμερ. Οι αλλαγές στον εγκέφαλο μπορεί να ξεκινήσουν μια δεκαετία ή περισσότερο πριν εμφανιστούν τα συμπτώματα. Μέχρι το τελικό στάδιο της νόσου του Αλτσχάιμερ, η βλάβη είναι ευρέως διαδεδομένη και ο εγκεφαλικός ιστός έχει συρρικνωθεί σημαντικά.

Τα πρώιμα στάδια και τα συμπτώματα

Τα πρώιμα σημάδια της νόσου περιλαμβάνουν, τον ασθενή να ξεχνάει πρόσφατα γεγονότα ή συνομιλίες. Καθώς η νόσος εξελίσσεται, ο ασθενής θα αναπτύξει σοβαρή εξασθένηση της μνήμης και θα χάσει την ικανότητα να εκτελεί καθημερινές εργασίες. Τα φάρμακα μπορεί να βελτιώσουν προσωρινά ή να επιβραδύνουν την εξέλιξη των συμπτωμάτων. Κάποιες από τις θεραπείες που υπάρχουν, μπορούν μερικές φορές να βοηθήσουν τους ασθενείς να μεγιστοποιήσουν τη λειτουργία τους και να διατηρήσουν την ανεξαρτησία τους για κάποιο χρονικό διάστημα. Δυστυχώς, δεν υπάρχει θεραπεία που να θεραπεύει τη νόσο του Αλτσχάιμερ ή να μεταβάλλει τη διαδικασία της νόσου στον εγκέφαλο. Σε προχωρημένα στάδια της νόσου, υπάρχουν πολλές επιπλοκές από την σοβαρή απώλεια της εγκεφαλικής λειτουργίας όπως αφυδάτωση, υποσιτισμός ή μόλυνση, τα οποία οδηγούν σε θάνατο.

Τα 3 στάδια της νόσου του Αλτσχάιμερ

Ήπια νόσος Αλτσχάιμερ

Καθώς το Αλτσχάιμερ επιδεινώνεται, οι άνθρωποι αντιμετωπίζουν μεγαλύτερη απώλεια μνήμης και άλλες γνωστικές δυσκολίες. Οι άνθρωποι συχνά διαγιγνώσκονται σε αυτό το στάδιο.

Μέτρια νόσος Αλτσχάιμερ

Σε αυτό το στάδιο, εμφανίζεται βλάβη σε περιοχές του εγκεφάλου που ελέγχουν τη γλώσσα, τη λογική, τη συνειδητή σκέψη και την αισθητηριακή επεξεργασία, όπως η ικανότητα σωστής ανίχνευσης ήχων και μυρωδιών. Επιπλέον, τα άτομα σε αυτό το στάδιο μπορεί να έχουν παραισθήσεις και παράνοια.

Σοβαρή νόσος Αλτσχάιμερ

Τελικά, ο εγκεφαλικός ιστός συρρικνώνεται σημαντικά. Τα άτομα με σοβαρή νόσο Αλτσχάιμερ δεν μπορούν να επικοινωνήσουν και εξαρτώνται πλήρως από τους άλλους για τη φροντίδα τους. Κοντά στο τέλος της ζωής του, το άτομο μπορεί να είναι στο κρεβάτι την περισσότερη ή όλη την ώρα.

Η κ. Νάσια είναι φροντίστρια ατόμων που πάσχουν από την νόσο, εδώ και πολλά χρόνια και μας έδωσε κάποιες πληροφορίες μέσα από την εμπειρία της.

‘’Ως φροντιστής ενός ασθενούς με Αλτσχάιμερ, πολλές φορές αναρωτήθηκα τι έχουν στο μυαλό τους όταν συμπεριφέρονται περίεργα. Για να καταλάβεις πώς αισθάνονται, φαντάσου ότι είσαι μαθητής δημοτικού και βρίσκεσαι στην τάξη, ο δάσκαλος κάνει μια ερώτηση και δεν ξέρεις την απάντηση. Πώς θα ένιωθες? Σκέψου αυτόν τον φόβο, την ανασφάλεια. Σε παρόμοια κατάσταση βρίσκονται και οι ασθενείς με Αλτσχάιμερ. Τα συναισθήματα τους είναι πάντα ο φόβος, η θλίψη, η απομόνωση και η μοναξιά, η ανησυχία, το άγχος, ο θυμός.’’

Σε ερώτηση μας, πως αντιμετωπίζει την ασθενή και με ποιους τρόπους την προσεγγίζει μας απάντησε ότι ‘’ Η ασθενής μου νιώθει ότι η μητέρα της που πέθανε εδώ και πολύ καιρό είναι ακόμα ζωντανή. Ταυτόχρονα δυσκολεύεται να θυμηθεί το όνομα των δικών της παιδιών. Χρειάζεται την υπομονή και την υποστήριξη των άλλων. Πολλές φορές μπορεί να είναι απογοητευτικό και κουραστικό αλλά θυμίζω συνέχεια στον εαυτό μου ότι είναι η ασθένειά της, όχι το άτομο που κάνει όλα αυτά τα περίεργα πράγματα.’’

Ο γιος της ασθενούς μας είπε πως ξεκίνησαν όλα. ‘’ Κατάλαβα αμέσως ότι συνέβαινε κάτι διαφορετικό. Με την μητέρα μου ήμασταν πολύ δεμένοι σε όλη μου τη ζωή, ζούσαμε μαζί. Όταν η προσωπικότητά της άρχισε να αλλάζει δεν μπορούσα να καταλάβω γιατί. Πάντα λάτρευε τις χειροτεχνίες, την κηπουρική, το τραγούδι, οτιδήποτε δημιουργικό. Όταν ξαφνικά έπαψαν να την ενδιαφέρουν τα χόμπι της. Μου φάνηκε παράξενο. Ήθελε απλώς να κάθεται στην καρέκλα της και να βλέπει τηλεόραση. Αρχίσαμε να μαλώνουμε. Θυμόταν περισσότερο ότι είχε γίνει παλιά. Άρχισε να θυμώνει με το παραμικρό. Τη μια μέρα γκρίνιαζε πολύ, την άλλη ήταν μια χαρά και πηγαίναμε για ψώνια. Είχε αλλαγές στην διάθεση μέρα παρά μέρα. Έγινε ευερέθιστη, εριστική, χτυπούσε το χέρι της στο τραπέζι, επιμένοντας ότι είχε δίκιο παρόλο, που όλοι στην οικογένεια ξέραμε ότι είχε άδικο. Μετά ξεκίνησαν τα πραγματικά προβλήματα μνήμης. Όταν πηγαίναμε με το αυτοκίνητο στο σπίτι δεν ήξερε σε ποιο δρόμο βρισκόμασταν. Έμενε ξύπνια όλη τη νύχτα και κοιμόταν όλη μέρα και δεν ήξερε αν ήταν μέρα ή νύχτα όταν ξυπνούσε. Θα έκανε τις ίδιες ερωτήσεις ξανά και ξανά. Τι ώρα είναι; Τι μέρα είναι; Πού είναι το μωρό; Πόσες γάτες έχουμε; Πόσο καιρό ζούμε εδώ; Πού είναι το φαγητό μου, δεν έχω φάει εδώ και 2 μέρες. Μάλωνε ασταμάτητα με τα παιδιά μου, ειδικά τα μικρότερα που δεν ήξεραν ότι ένας 6χρονος και ένας 70χρονος δεν θα έπρεπε να τσακώνονται για το πως να παίξουν χαρτιά.’’

Προσπαθώντας να μιλήσουμε με την ίδια την ασθενή καταλάβαμε ότι ήταν αδύνατο να συγκεντρωθεί και να απαντήσει τις ερωτήσεις μας, το μόνο που έκανε κάθε λίγο ήταν να αναλογίζεται και κάτι διαφορετικό, κάτι που δεν μπορούσε να συνδεθεί με την προηγούμενη πρόταση της.

Στην συνέχεια αντλήσαμε περισσότερες πληροφορίες για το θέμα της θεραπείας από την ειδικό φαρμακοποιό με εξειδίκευση στο Αλτσχάιμερ κ.Γιώτα Κούρτη.

Ποια είναι η θέση σας για τα διαφημιζόμενα συμπληρώματα και προγράμματα που ισχυρίζονται ότι θεραπεύουν την νόσο του Αλτσχάιμερ;

«Αυτές οι υποτιθέμενες θαυματουργές θεραπείες πωλούνται κυρίως στο Διαδίκτυο. Συχνά, αν και όχι πάντα, επισημαίνονται ψευδώς ως συμπληρώματα διατροφής. Αυτό που πουλάνε αυτές οι εταιρείες είναι η ψεύτικη ελπίδα ότι υπάρχει αποτελεσματική θεραπεία. Στην καλύτερη περίπτωση, τα προϊόντα που προσφέρονται δεν θα έχουν καμία επίδραση στον ασθενή, στη χειρότερη μπορεί να αποτελούν κίνδυνο για έναν ασθενή που τα παίρνει. Όχι μόνο δεν θα κάνουν αυτό που ισχυρίζονται, αλλά τα συστατικά αυτών των προϊόντων μπορεί να αλληλεπιδράσουν με βασικά φάρμακα που δίνουμε και ενδεχομένως να επηρεάσουν αρνητικά την πορεία της ασθένειας.»

Οι ασθενείς με Αλτσχάιμερ αποτελούν κίνδυνο για τον εαυτό τους ή τους άλλους;

«Πρέπει να θυμάσε ότι ένα επιθετικό άτομο με άνοια πιθανότατα φοβάται, δεν καταλαβαίνει τι συμβαίνει γύρω του και νιώθει ότι έχει μείνει μόνο. Αποτελούν παραπάνω κίνδυνο για τον εαυτό τους παρά για τους άλλους. Η μουσική είναι το καλύτερο εργαλείο για να βοηθήσει ένα άτομο να χαλαρώσει. Η μουσική αποθηκεύεται σε διαφορετικές περιοχές του εγκεφάλου και η ακρόαση μιας οικείας μελωδίας ανοίγει την πρόσβαση σε παλιές αναμνήσεις που είναι ακόμα ανέπαφες, αλλά δεν μπορούν να προσεγγιστούν με κανέναν άλλο τρόπο.»

Επίσης το μέλος του Ινστιτούτου Νευρολογίας κ. Σταύρος Μαλάς μας έδωσε επιπλέον στοιχεία

Πόσους ταλαιπωρεί αυτή η νόσος στην χώρα μας;

«Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του ΠΟΥ, οι θάνατοι από Αλτσχάιμερ και άνοια στην Κύπρο έφτασαν τους 331 δηλαδή το 4,90% των συνολικών θανάτων. Το ποσοστό θνησιμότητας προσαρμοσμένο στην ηλικία είναι 15,49% ανά 100.000 πληθυσμού και δυστυχώς κατατάσσει την Κύπρο 139η θέση στον κόσμο.»

Υπάρχει κάποια οικονομική βοήθεια για τα άτομα με νόσο Αλτσχάιμερ ή τους φροντιστές τους;

«Για τα περισσότερα άτομα 65 ετών και άνω, μπορούν να έχουν ιδιωτική ασφάλιση, πρόγραμμα ομαδικών υπαλλήλων ή κάλυψη υγείας συνταξιούχων. Εάν το άτομο είναι μικρότερο των 65 ετών (θεωρείται ως Αλτσχάιμερ νεότερης έναρξης), μπορεί να έχει ιδιωτική ασφάλιση, πρόγραμμα υγείας εργαζομένων ομάδας ή ίσως ιατρική κάλυψη.»